Bàn thắng gây tranh cãi nhất chung kết Euro — nếu xét ở độ nóng, tầm ảnh hưởng và thời lượng tranh luận sau trận — nhiều người sẽ chỉ tới pha làm bàn quyết định của Mikel Oyarzabal ở chung kết EURO 2024. Tại sao bàn thắng này lại gợi lên nhiều tranh luận như vậy? Hãy cùng tìm hiểu nhé.
Khoảnh khắc: Diễn biến trước và trong pha bóng
Tình huống diễn ra khi Tây Ban Nha tổ chức tấn công bên cánh trái; một tình huống phối hợp nhanh giữa các cầu thủ tạo ra đường căng ngang mà ở đó Oyarzabal lao tới dứt điểm ở cự ly gần.
Trên màn hình chậm, nhiều khán giả và bình luận viên có ấn tượng rằng anh đang ở tư thế hơi vượt qua hàng phòng ngự Anh — tức là có dấu hiệu “offside”. Trọng tài chính cùng tổ VAR ngay lập tức xem lại pha bóng trước khi xác nhận: Bàn thắng Euro hợp lệ vì khung xương (knee/toe) của một hậu vệ Anh (được hệ thống VAR đánh dấu) kém hơn điểm chạm của Oyarzabal chỉ vài centimet.
Dựa vào đó, bàn thắng cho Tây Ban Nha được công nhận, và chính bàn thắng này đã đem lại chức vô địch Euro thứ 4 cho La Furia Roja.
Tại sao bàn thắng lại tạo tranh cãi dữ dội?
Có ba lý do chính làm cho pha bóng này bùng nổ tranh luận:
- Góc nhìn thực tế khác với dữ liệu kỹ thuật: Trên truyền hình, tốc độ chuyển động và góc quay nhiều khi “dội” vào cảm giác người xem rằng cầu thủ việt vị; nhưng hệ thống đo OFFSIDE của VAR dựa vào khung hình, điểm tiếp xúc và đường vẽ kỹ thuật số — có thể cho kết luận khác với “nhìn bằng mắt thường”.
- Khoảng cách quá mong manh: Quyết định không phải là “rõ ràng” theo cảm giác nhưng là “đủ chính xác” theo phép đo — nhiều CĐV cảm thấy kết quả dường như “phụ thuộc vào một khung hình” trong video, và điều đó làm giảm cảm nhận về công bằng.
- Hệ quy chiếu pháp lý và kỹ thuật: Luật việt vị buộc phải xét “thời điểm bóng được chạm/điểm phát” — và công nghệ hiện đại (semi-automated offside / Hawk-Eye) sử dụng khung hình định vị “kick-point” để ra quyết định. Khi mọi thứ đo được bằng milimet, những tranh luận về tinh thần luật (spirit of the law) lập tức nổ ra.
So sánh lịch sử: Oyarzabal so với các bàn thắng tranh cãi trong quá khứ
Nếu mở rộng tầm nhìn, chung kết EURO từng có những bàn thắng gây tranh cãi khác, nhưng đa phần thuộc về thời chưa sự xuất hiện của công nghệ VAR, khi tranh cãi xoay quanh quyết định của trọng tài hơn là “sai số kĩ thuật” kiểu centimet.
Một tình huống xảy ra đã lâu, ở trận chung kết EURO 1968 (Italy – Yugoslavia): Bàn gỡ 1–1 của Angelo Domenghini được nhiều báo thời đó mô tả là đến từ một quả phạt trực tiếp gây tranh cãi (được thổi bởi trọng tài Gottfried Dienst). Một số người thời ấy cho rằng trọng tài đã can thiệp vào vị trí hàng rào hoặc có tiếng còi can thiệp — khiến bàn thắng Euro trở thành đề tài tranh luận suốt mùa sau.
Hay tại nhiều trận knock-out khác của các kỳ Euro cũng có những tình huống gây tranh cãi (penalty, thẻ đỏ, bàn thắng bị từ chối), nhưng ít khi một bàn thắng trong chính chung kết bị tranh luận tới mức hàng triệu khán giả nghi ngờ tính hợp lệ — như trường hợp Oyarzabal. Điều khác biệt rõ ràng chính là vai trò của công nghệ: Xưa tranh cãi dựa trên lời nói, giờ tranh cãi dựa trên khung hình và đường kỹ thuật số.
Pháp lý — công nghệ: VAR có phải câu trả lời cuối cùng?
Luật (IFAB) và chuẩn VAR nhấn mạnh: quyết định cuối cùng vẫn do trọng tài, nhưng VAR giúp phát hiện “vùng an toàn” và xác định “điểm chạm” khi xét việt vị. Công nghệ bán tự động tiên tiến (semi-automated offside) gia tăng độ chính xác, nhưng cũng làm lộ ra vùng xám: Khi kết quả phụ thuộc vào máy móc, dư luận dễ nảy sinh nghi ngờ rằng “bóng đá trở nên quá kỹ thuật” và mất đi yếu tố trực giác của trò chơi.
Nếu định nghĩa “gây tranh cãi” bằng mức độ tranh luận trên mạng xã hội, báo chí, và ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả chung kết, thì bàn thắng của Mikel Oyarzabal ở EURO 2024 xứng đáng đứng đầu danh sách. Bàn thắng gây tranh cãi nhất chung kết Euro đã xảy ra cách đây hơn 1 năm, nhưng những tranh luận về nó cho đến bây giờ vẫn chưa hoàn toàn chấm dứt.
Cuối cùng, tranh cãi là phần không thể thiếu trong các giải đấu lớn. Việc còn lại là làm sao để luật, công nghệ và thông tin công khai minh bạch hơn, nhằm hạn chế đi những tranh cãi không cần thiết. Đây cũng là những yếu tố được nhiều người hâm mộ hy vọng sẽ có sự cải thiện lớn tại các kỳ bóng đá Euro tiếp theo.