Cầu thủ ghi bàn nhiều nhất EURO là ai? Vì sao kỷ lục ấy lại bền vững đến vậy và cuộc đua phía sau đang diễn ra theo chiều hướng nào? Với những người mê bóng đá châu Âu thì đây là những thắc mắc rất bình thường, và chúng ta sẽ cùng đi tìm đáp án ngay bây giờ.
Cristiano Ronaldo – số 1 tuyệt đối của các VCK EURO
Nếu chỉ tính các Vòng chung kết (VCK) EURO, Cristiano Ronaldo đang là chân sút vĩ đại nhất lịch sử giải đấu với 14 bàn thắng. Con số ấy được gầy dựng bền bỉ qua 5 kỳ EURO liên tiếp mà anh ghi bàn (2004, 2008, 2012, 2016, 2020) – một dấu mốc độc nhất vô nhị, thể hiện khả năng duy trì phong độ trên sân chơi khắc nghiệt nhất châu Âu cấp đội tuyển.
Không chỉ dẫn đầu về số bàn, Ronaldo còn nắm hàng loạt chuẩn mực về số lần dự VCK và số trận ra sân tại EURO, một bức tranh toàn cảnh cho thấy tầm ảnh hưởng xuyên suốt hơn hai thập kỷ.
Điểm đáng nói là Ronaldo không cần một kỳ bùng nổ duy nhất để “vọt” lên. Kỷ lục của anh là phép cộng của sự ổn định, tính đều đặn theo năm tháng, và khả năng thích nghi chiến thuật trong nhiều thế hệ Bồ Đào Nha khác nhau. Từ vai trò tiền đạo cắm, dạt trái cho đến trung phong trong hệ thống đề cao chuyển đổi trạng thái, CR7 luôn tìm ra cách đứng đúng chỗ và ra chân đúng thời điểm.
Nếu xét riêng ở khía cạnh dữ liệu, 14 bàn tại VCK EURO là chuẩn mực rất khó chạm tới trong kỷ nguyên mà tính tổ chức phòng ngự ngày càng cao, biên độ sai số ngày càng hẹp.
Platini và nhóm bám đuổi: Những đỉnh cao theo cách riêng
Đứng ngay sau Ronaldo về tổng bàn thắng tại VCK EURO là Michel Platini với 9 bàn, tất cả được ghi trong một kỳ duy nhất – EURO 1984. Thành tích ấy cho đến nay vẫn là kỷ lục “điên rồ” nhất giải đấu: ghi 9 bàn trong 5 trận. Dù bóng đá thời hậu 1984 khác xa hiện tại về nhịp độ và mật độ pressing, nhưng 9 bàn/1 kỳ EURO vẫn là chuẩn khó tưởng tượng ngay cả với các siêu sao đương đại.
Phía sau là nhóm 7 bàn – một “câu lạc bộ” ngày càng đông đảo và thú vị gồm những cái tên: Alan Shearer, Antoine Griezmann, Álvaro Morata và Harry Kane.
Mỗi người trong số họ là một câu chuyện: Shearer là biểu tượng của kỷ nguyên 1990s với khả năng đánh đầu và dứt điểm một chạm mẫu mực. Griezmann bùng nổ ở EURO 2016 (6 bàn). Morata âm thầm nhưng hiệu quả, đều đặn “gõ cửa” ở nhiều kỳ giải. Còn Kane, tay săn bàn thế hệ mới của tuyển Anh, cho thấy giá trị của khả năng di chuyển thông minh và “đọc” khoảng trống.
Ngay sau nhóm 7 bàn là nhóm 6 bàn gồm Wayne Rooney, Zlatan Ibrahimović và Ruud van Nistelrooy – những tên tuổi đã định hình thẩm mỹ tấn công của châu Âu suốt gần hai thập kỷ. Nhìn rộng hơn, bức tranh “bám đuổi” không chỉ là cuộc đua cá nhân mà còn phản ánh cách các đội tuyển xây dựng hệ thống xoay quanh trung phong hay san sẻ bàn thắng cho nhiều vệ tinh.
Quy tắc trao giải “Vua phá lưới” EURO: Thay đổi để… công bằng hơn?
Một chi tiết rất quan trọng với độc giả mê thống kê: cách xác định Vua phá lưới EURO từng thay đổi theo thời gian. Trong giai đoạn 2012–2020, nếu có nhiều cầu thủ bằng số bàn, chỉ số kiến tạo (assists) sẽ là tiêu chí phụ, và nếu vẫn hòa, số phút thi đấu ít hơn sẽ được ưu tiên. Nhờ vậy, ở vòng chung kết EURO 2020, Cristiano Ronaldo đã giành danh hiệu Vua phá lưới dù bằng 5 bàn với Patrik Schick, bởi anh nhỉnh hơn về kiến tạo.
Tới EURO 2024, luật được điều chỉnh: Tôn vinh đồng hạng cho các cầu thủ cùng dẫn đầu về số bàn, không dùng kiến tạo hay phút thi đấu làm “phán quyết” cuối cùng. Hệ quả là danh hiệu “Top Scorer/Golden Boot” được chia sẻ giữa sáu cầu thủ cùng ghi 3 bàn: Cody Gakpo, Harry Kane, Jamal Musiala, Georges Mikautadze, Dani Olmo và Ivan Schranz. Đây là bước đi phản ánh quan điểm “tối giản” tiêu chí và tôn trọng kết quả trực tiếp – số bàn thắng – thay vì đi sâu vào các biến số khác.
Sự thay đổi này cũng khiến việc so sánh liên thời kỳ cần thêm thận trọng. Danh hiệu Vua phá lưới trong tương lai có thể thường xuyên được chia sẻ hơn khi giải đấu mở rộng, số trận tăng lên nhưng tỉ lệ bàn thắng phân bổ cho nhiều vị trí hơn trong bóng đá hiện đại.
Vì sao kỷ lục Euro 14 bàn của Ronaldo rất khó bị phá?
Theo nhiều chuyên gia nhận định, dù trong tương lai vẫn sẽ còn nhiều kỳ EURO được tổ chức nhưng kỷ lục Euro của CR7 vẫn rất khó bị phá vỡ vì những lý do sau:
- Thứ nhất, “tuổi thọ” đỉnh cao. Ronaldo dự sáu VCK EURO và ghi bàn ở năm kỳ, điều đòi hỏi tiêu chuẩn thể chất – tinh thần phi thường. Để vượt mốc 14, một tiền đạo phải duy trì mặt bằng phong độ cao trong 10–12 năm song song với sự ổn định của đội tuyển.
- Thứ hai, cạnh tranh suất ghi bàn ngày càng khốc liệt. Ở các tuyển hàng đầu, cơ hội dứt điểm được san sẻ nhiều hơn cho các tiền vệ công/tiền đạo cánh. Những mẫu cầu thủ “lai” như Musiala, Foden, Bellingham hay Yamal cho thấy bàn thắng không còn là “đặc quyền” của tiền đạo chính.
- Thứ ba, tiến bộ phòng ngự và công nghệ. Hệ thống pressing, kỷ luật chiến thuật, phân tích dữ liệu, cộng với VAR giúp hạn chế bàn thắng “hợp lệ” ở rìa ranh giới việt vị/va chạm. Điều đó bào mòn “biên” bàn thắng biên độ thấp – nơi các chân sút đẳng cấp thường kiếm thêm 1–2 bàn/giải.
- Thứ tư, rủi ro vòng knock-out. Vòng loại trực tiếp chỉ cần một trận “tịt ngòi” trước đối thủ phòng ngự tốt là cơ hội khép lại. EURO hiếm khi có một chân sút “kéo sập” mọi đối thủ như Platini 1984 – bối cảnh khó lặp lại trong kỷ nguyên cân bằng.
Tổng hòa các yếu tố ấy, mốc 14 bàn của Ronaldo là một “đỉnh núi” thực thụ. Những người bám đuổi gần nhất hiện tại đều ở mốc 7 bàn – vẫn còn một khoảng cách lớn. Đặc biệt hơn khi hầu hết các cầu thủ ghi được 7 bàn tại EURO hầu hết đã giải nghệ hoặc qua thời đỉnh cao phong độ.
Ở thời điểm hiện tại, cầu thủ ghi bàn nhiều nhất EURO vẫn là Cristiano Ronaldo với 14 bàn tại các VCK – một kỷ lục được xây lên bởi sự bền bỉ hiếm có. Chúng ta không biết liệu kỷ lục này có bị phá vỡ trong tương lai hay không, nhưng chính sự cạnh tranh này đã làm nên sự hấp dẫn của bóng đá EURO qua mỗi kỳ mà giải đấu này được tổ chức.